مدح صحابه
مدح صحابه در قرآن كريم و عادل دانستن آنها توسط خداوند
از جمله سعادت بندگان اين است كه انسان قدر و اندازه خودش را بداند. اگر بحث در احوال صحابه و نقد و تعديل آنها اسلوب مربوط به اهل علم و رجال شناسان باشد، ما سواركار اين ميدان نيستیم و از كسانى نيستیم كه بتوانیم در ميدان مسابقه شركت کنیم. چون واقعيت اين است كه علما باب اين بحث را بسته اند، زيرا خداوند صحابه را عادل دانسته و در قرآن آنها را به بهترين مدح و ثنا ايمان، هدايت و نيكي ستوده است. همچنين تزكيه و ستايش رسول خدا (صلى الله عليه وسلم) درباره اصحاب در سنت نيز صريح و روشن است كه بسيارى از سنت به ذكر فضائل آنها پرداخته است و امت را از تعرض درباره بدگويى آنها نهى كرده است.
از جمله اينكه خداوند مى فرمايد: ﴿وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾. (التوبة: 100).
«و سبقتگيرندگان اوليه از مهاجران و انصار و آنهايى كه از آنها به نيكى پيروى كردند خداوند از آنها راضى شده و آنها نيز از او راضى شدند و برايشان باغهايى فراهم كرده است كه جويهايى در زير آنها جاري است و در آن جاودانه و هميشگى اند، و اينست پيروزى بزرگ».
همچنين مي فرمايد: ﴿لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحاً قَرِيباً﴾. (الفتح: 18).
«خداوند از مؤمناني كه زير درخت با تو بيعت كرد راضي شد و از آنچه در دلهايشان بود آگاه شد و آرامش را برايشان نازل كرد و به عنوان پاداش به آنها فتح نزديكي را داد...».
همچنين مي فرمايد: ﴿لاَ يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُولَئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِينَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَكُلاًّ وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ﴾. (الحديد: 10).
«برابر نيست از شما با آنان كه قبل از فتح ] مكه[ اتفاق كردند و با كفار جنگيدند ] با ديگران[درجات آنها والاتري از كساني كه بعد از آن انفاق كرده و با مشركان جنگيدند و به هر كدام خداوند نيكي داده است، و خداوند از آنچه انجام ميدهيد آگاه است».
همچنين مي فرمايد: ﴿مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً﴾. (الفتح: 29).
«محمد فرستاده خداوند است و كساني كه با او هستند بر كافران خشن و سختگير و ميان خود مهربانند، آنها را در حالت ركوع و سجود ميبيني در حالي كه فضل و رضوان الهي را مي جويند...».
و آيات فراوان ديگري درباره فضيلت صحابه نازل شده وتعداد آنها فراوان است.
مدح صحابه به وسيله پيامبر(ص)
اما از پيامبر (ص) درباره فضايل آنها نقل شده است. شيخين ] بخاري و مسلم[ به نقل از عمران بن حصين (رض) از پيامبر (ص)روايت كرده اند كه پيامبر (ص) فرمود: «خير أمتي قرني ثم الذين يلونهم ثم الذين يلونهم» «بهترين امت در قرن من هستند و سپس كساني كه بعد از آنها مي آيند و سپس آنها كه بعد از آنها مي آيند[1]. عمران ميگويد: نميدانم كه بعد از خود دو قرن يا سه قرن را ذكر كرد.
همچنين شيخين از ابوسعيد خدري (رض) به نقل از پيامبر (ص) روايت كرده اند كه پيامبر فرمود: اصحاب من را دشنام نگوييد اگر كسي از شما به اندازه كوه احد، طلا انفاق كند، ثواب آن به اندازه كف دست آنها و حتي نصف آن] از نان[ نميرسد[2].
در صحيح مسلم از ابوموسي اشعري (رض) به نقل از پيامبر (ص) روايت شده است كه فرمود: ستارگان امين هاي آسمان هستند و اگر ستارگان بروند آسمانها آنچه را كه بدان تهديد مي كردند انجام مي دهد و من براي اصحابم سبب امنيت هستم و اگر من بروم بر سر آنها چيزي خواهد آمد كه بدان وعده داده شده اند و اصحاب من براي امتم امين هستند واگر آنها بروند امت من به چيزي دچار مي شود كه بدان وعده داده شده است[3].
اين ادله روشن و صريح و نصوص ديگري كه به همين معناست، شامل بهترين مدح و ثنا از سوي خداوند و پيامبر(ص) درباره ياران رسول خداست (ص) كه اين خود بزرگترين دليل بر عدالت، طهارت و برائت آنهاست و نيازي به بحث درباره عدالت آنها نيست به همين سبب علماي مسلمين بر عدالت آنها اتفاق نظر داشته اند...
پیغمبر آفتاب منیر است در جهان وینان ستارگان بزرگند و مقتدا
----------------------------------------------------------------------------------
[1]- بخاري درصحيح خود (كتاب فضائل الحصابة باب فضائل اصحاب النبي (صلى الله عليه وسلم) و من صحب النبي أو رآه من المسلمين) آن را روايت كرده است. فتح الباري 7/3، ح 365 . مسلم كتاب فضائل صحابه . 4/1964 ح 3673.
[2]- بخاري: كتاب فضائل، فتح الباري 7/21، ح 2673، مسلم: كتاب فضائل صحابه فصل تحريم سب صحابه: 4/1967 ح 2540.
[3] صحيح مسلم، كتاب فضائل الصحابه4/1961.